Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық даму стратегиясында ауылды өркендету – басты басымдықтардың бірі. Ел халқының елеулі бөлігі ауылдық жерде тұратыны белгілі, сондықтан ауыл инфрақұрылымын дамыту, халықтың тұрмыс сапасын арттыру, жұмыспен қамту, сапалы білім мен медициналық қызметке қолжетімділікті қамтамасыз ету – мемлекеттік саясаттың маңызды бағыты болып қала бермек. Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев ұсынған «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы шеңберінде әкімшілік басқару саласында ашықтық, есептілік пен қоғамдық диалог қағидаттары күн өткен сайын нығая түсуде. Бұл бағытта әсіресе жергілікті атқарушы органдардың, оның ішінде ауылдық округ әкімдерінің жұмысы ерекше маңызға ие.
Ауыл – ұлттың алтын бесігі. Мұнда ұрпақ тәрбиесі, еңбек дәстүрі, табиғатпен үйлесім секілді көптеген рухани-мәдени құндылықтар тоғысқан. Сондықтан ауылдың жай-күйі тек экономикалық көрсеткіштермен емес, қоғамның моральдық-рухани әлеуетімен де тікелей байланысты. Жергілікті әкімдердің тұрғындармен тығыз байланыста жұмыс істеуі, ауыл өмірінің өзекті мәселелерін дер кезінде анықтап, шешім қабылдауы – еліміздің тұрақты дамуының негізі бола алады.
Осындай мақсатты жұмыстардың жарқын мысалы ретінде Түркістан облысы, Сайрам ауданына қарасты Құтарыс ауылдық округін атауға болады. Соңғы жылдары округтің әлеуметтік, экономикалық және мәдени келбеті едәуір өзгеріп, жаңа даму кезеңіне аяқ басты. Жергілікті әкімдік пен тұрғындардың бірлесе атқарған жүйелі жұмысының нәтижесінде ауылда елеулі жетістіктерге қол жеткізілді. Атап айтқанда, ауыл шаруашылығы мен кәсіпкерлік салалары серпінді дамып, инфрақұрылым жаңартылып, әлеуметтік қолдау мен мәдени өмір жандана түсті.
Әрине, мұндай жетістіктер кездейсоқ келмейді. Ол – мақсатты жоспар, қажырлы еңбек және халықпен тығыз байланыс нәтижесінде туған еңбек жемісі. Құтарыс ауылдық округінің әкімі Мырзахан Батырбекұлы Қалшабековпен өткен кеңейтілген сұхбатта осы және өзге де маңызды мәселелер сөз болды. Әкім жыл бойына атқарылған жұмыстар туралы есеп беріп қана қоймай, алдағы жоспарлармен де бөлісті. Сұхбат барысында елді мекеннің бүгінгі тыныс-тіршілігі, тұрғындардың өзекті мәселелері, әкімдіктің нақты қадамдары және даму бағыттары жан-жақты талқыланды.
Төменде назарларыңызға ұсынылатын сұхбат – тек есеп қана емес, Құтарыс ауылдық округінің қазіргі келбетінен сыр шертетін жан-жақты шолу. Бұл материал ауылдық жерлердегі оң өзгерістерге нақты мысал бола алады әрі ауылды дамыту жолындағы тиімді тәжірибелерге үңілуге мүмкіндік береді.
— Сәлеметсіз бе, Мырзахан Батырбекұлы! Есептік баяндамаңызда ауылдық округтің бір жыл ішіндегі жетістіктері кеңінен қамтылыпты. Жалпы алғанда, 2024 жыл Құтарыс үшін қандай жыл болды деп бағалар едіңіз?
— Сәлеметсіз бе! Иә, 2024 жыл – біздің округ үшін шын мәнінде табысты, әрі тынымсыз еңбекпен өрілген жыл болды. Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын басшылыққа ала отырып, біз барлық қызметімізді ашықтық пен халықпен тығыз байланыс негізінде жүргіздік. Бұл – ауыл тұрғындарының үніне құлақ асып, олардың күнделікті мәселелерін шешуге талпынып отырған билік үшін аса маңызды. Басты назар – инфрақұрылымды дамыту, әлеуметтік әл-ауқатты арттыру және кәсіпкерлікті қолдау бағыттарына аударылды. Ауыл өмірінің барлық салаларын кешенді түрде дамыту – бүгінгі таңда біздің алдымызда тұрған маңызды міндеттердің бірі.
Бюджет және салық түсімі – даму негізі
— Алдымен қаржы мәселесінен бастасақ. Жергілікті бюджеттің орындалуы мен салықтық түсімдер туралы айтып берсеңіз.
— 2024 жылы округ бюджетінің жалпы көлемі 96,6 млн теңге болды және ол 100% толық игерілді. Бұл – қаржы тәртібінің сақталғанын, жоспарланған жобалардың барлығы дерлік жүзеге асқанын көрсетеді. Ал салық түсімдері жоспардан 72,7% артық орындалып, 64 млн теңгеден асты. Бұл бағыттағы жетістік – кәсіпкерлік пен экономикалық белсенділіктің артқанының нақты көрсеткіші. Әсіресе жеке табыс салығы мен бірыңғай жер салығынан түскен кірістер екі есе артып отыр. Бұл – тұрғындардың кәсіпкерлікке бет бұрғанының, экономикалық белсенділіктің артқанының айқын көрінісі. Сонымен қатар, тұрғындардың салық мәдениеті де біртіндеп қалыптасып келе жатқаны байқалады.
Ауыл шаруашылығы – негізгі тірек
— Ауылдық округ – негізінен ауыл шаруашылығымен айналысатын өңір. Бұл салада қандай жұмыстар атқарылды?
— 2024 жылы ауыл шаруашылығы өнімінің жалпы көлемі 6,9 млрд теңгені құрады. Бұл – ауыл тұрғындарының маңдай терімен келген табыс. Егіс алқаптары ұлғайды: 850 гектарға жаздық бидай, 150 гектарға көкөніс, 50 гектарға бір алқаптан екі рет өнім алуға бағытталған егістік егілді. Бұл – жерді тиімді пайдалану мен ауыл шаруашылығын әртараптандыру бағытында жасалған нақты қадамдар. Су үнемдеу технологиясы – тамшылатып суару 17 гектарда енгізілді. Бұл – климаттық жағдайды ескере отырып, суды үнемдеуге бағытталған заманауи тәсіл. Сонымен қатар, округте 4 кооператив, 242 шаруа қожалығы жұмыс істейді. Бұл құрылымдардың барлығы жергілікті экономиканың іргетасын құрап отыр.
Кәсіпкерліктегі қозғалыс
— Кәсіпкерлік бағытында қандай алға жылжу байқалды?
— Жаңа нысандар ашылып, жұмыс орындары құрылуда. Бұл – жергілікті халықтың табысын арттыруға және тұрақты жұмыспен қамтуға бағытталған нақты қадамдар. Мысалы, Қызылжар ауылында жеке инвестиция есебінен құны 120 млн теңгені құрайтын «TARY» кафесі және қызмет көрсету кешені салынды. Нысан 15 адамды тұрақты жұмыспен қамтып отыр. Бұл – кәсіпкерлік пен жеке бастамаға мемлекет тарапынан жасалып отырған жағдайдың нәтижесі. Ауылда 77 ЖШС, 3 өндірістік кооператив, 72 жеке кәсіпкер, 2 балабақша, 2 дәріхана, 1 жанар-жағармай бекеті және 15 азық-түлік дүкені халыққа қызмет көрсетуде. Бұл нысандар ауыл экономикасының тірегі ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік тұрақтылықтың негізі болып отыр.
Инфрақұрылым: жарық, жол, су, газ
— Ауылдағы инфрақұрылым дамуына да тоқтала кетсеңіз.
— Электрмен жабдықтау бойынша 4 елді мекенге 120 түнгі жарық шамдары орнатылды. Бұл – тұрғындардың қауіпсіздігі мен қолайлылығы үшін маңызды қадам. Қайырымдылық қорларының демеушілігімен Құтарыста жаңа трансформатор, жарық бағаналары орнатылды. Мұндай жұмыстар тұрғындардың өмір сапасын арттыруға тікелей әсер етеді. Су мәселесіне келсек, төрт ауылға тәулік бойы ауыз су беріледі, бірақ кейде электр жарығы сөнсе, су беру де тоқтап қалады. Сондықтан 2025 жылы генератор орнату жоспарланып отыр. Бұл мәселені түбегейлі шешуге бағытталған нақты жоспар. Газдандыру бойынша Ақарыс пен Оймауыт ауылдарына газ магистралдары тартылып бітті. Құтарыс пен Қызылжар бағытында сот процестері туындауына байланысты жұмыстар уақытша тоқтады. Бұдан бөлек, жобадан тыс қалған 170 үйге газ кіргізу үшін сметалық құжаттар дайындалды. Бұл – газдандыруды толық қамту бағытындағы жоспарлы жұмыстардың бастауы.
Әлеуметтік сала: нақты көмек, нақты қолдау
— Әлеуметтік қолдау бағытында қандай іс-шаралар өтті?
— 2024 жылы 45 отбасына атаулы әлеуметтік көмек берілді. Сонымен қатар, «Қамқорлық» бағдарламасы аясында тұрмысы төмен отбасыларға ай сайын азық-түлікпен қолдау көрсетіліп келеді. Бұл – мемлекет пен қоғамның бірлескен қамқорлығының нақты көрінісі. 32 зейнеткер арнайы сауықтыру орындарына жіберілді. Мүмкіндігі шектеулі жандарды жұмыспен қамту бағытында нақты қадамдар жасалып, 2 адам жұмысқа орналастырылды. Мұндай іс-шаралар әлеуметтік әділдік пен теңдік қағидаттарын жүзеге асыруға ықпал етеді.
Мәдениет пен спорт – рухани негіз
— Ауыл өмірінің бір тұғыры – мәдениет пен спорт. Бұл салалар қалай дамып жатыр?
— Ақарыс ауылындағы «Бойжеткен» би тобы, көркем өнерпаздар үйірмесі түрлі іс-шараларға қатысып жүр. Бұл – жастарды өнерге, ұлттық мәдениетке тарту жолындағы маңызды жұмыс. Ауылдағы 9 спорт секциясында 310 жасөспірім жаттығады. Бұл – салауатты өмір салтын насихаттауға, жастардың бос уақытын тиімді өткізуге ықпал етеді. Жақында бокстан ҚР спорт шебері Қайрат Ералиев қатысқан облыстық турнир өткіздік. Бұл балаларға үлкен шабыт берді. Осындай кездесулер ауыл жастарына үлкен рухани серпін береді.
Денсаулық – басты байлық
— Жаңа амбулатория құрылысы ел назарында болды. Сол жайлы толығырақ айтып өтсеңіз.
— Иә, 2024 жылдың үлкен жаңалығы – Құтарыс ауылында 249 млн теңгеге салынған жаңа дәрігерлік амбулатория. Бұл – тұрғындардың ұзақ жылдан күткен арманы болатын. Заманауи құрал-жабдықпен жабдықталған. Бұл ауыл тұрғындарына сапалы медициналық қызмет көрсетуге үлкен мүмкіндік береді. Медициналық көмектің қолжетімділігі – халықтың денсаулығын нығайтудың негізгі кепілі.
Білім және құқық қорғау саласы
— Білім саласындағы көрсеткіштер қандай?
— Округте 3 орта және 1 бастауыш мектеп бар. Барлығы 1183 оқушыға 162 мұғалім сабақ береді. Сонымен қатар, 3 балабақшада 275 бала тәрбиеленуде. Бұл – өскелең ұрпақтың сапалы білім алуына және толыққанды тәрбиеленуіне мүмкіндік беретін маңызды негіз. Барлық мектептерде асхана, спортзал жұмыс істейді. Жастардың тәрбиесіне көңіл бөлу – басты бағыттың бірі. Сонымен қатар, құқықбұзушылықтың алдын алу, тәртіпті сақтау шаралары да тұрақты негізде жүргізіліп келеді.
Тазалық пен көгалдандыру – ортақ міндет
— Көріктендіру, көгалдандыру жұмыстары қалай жүргізілуде?
— 2024 жылы 32 рет сенбілік ұйымдастырылды. Бұл – халықты ортақ іске жұмылдырып, өз ауылына деген жанашырлығын арттыратын шара. Орталық саябақтар, аллеялар абаттандырылды. 800-ден астам ағаш әктеліп, жаңа көшеттер отырғызылды. Ауыл келбетін жақсарту – тұрғындардың өз өмір сапасына деген көзқарасын да өзгертеді. «Құтарыс тазалық» мекемесі 1007 үймен келісімшартқа тұрып, қоқысты аптасына бір рет арнайы полигонға тасымалдап отыр.
Болашаққа жоспарлар
— Алдағы жылға қандай жоспарлар қойып отырсыз?
— Газ, су, жол, жарық мәселелерін толық шешу – негізгі мақсатымыз. Сонымен қатар, жаңа жұмыс орындарын ашу, жастарға жағдай жасау, тұрғындардың өмір сапасын арттыру – басты міндеттеріміз. «Авангард» елді мекенін газдандыру, Арыс өзенінің жағалауын бекіту сияқты күрделі жобалар қолға алынады. Біз болашаққа сеніммен қарап, жүйелі жоспармен жұмыс істеп келеміз. Халықтың сұранысына сай нақты нәтижеге бағытталған әрбір бастама – біздің басты міндетіміз.
— Әңгімеңізге рақмет, М.Қалшабекұлы! Еңбегіңіз жемісті болсын!
— Сіздерге де рақмет! Халықтың сенімі мен қолдауы – біз үшін ең үлкен мотивация!
Сұхбаттасқан: Нұрғиса Төремұратов
Материал Құтарыс ауылдық округі әкімдігінің ресми ақпараты негізінде әзірленді.
