Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев 2019 жылдан бері ел тізгінін ұстап келе жатқан мемлекет басшысы ретінде жыл сайын халыққа Жолдау арнап келеді. Бұл Жолдаулар – мемлекеттің алдағы даму жолын айқындайтын, елдің әлеуметтік, саяси және экономикалық болашағына бағыт беретін маңызды құжаттар. Жолдауларда айтылған міндеттер мемлекеттік саясаттың басым бағыттарына айналып, қоғамдағы өзекті мәселелерді шешуге серпін беріп келеді.
Бұл мақаланың мақсаты – Мемлекет басшысы Қ. Тоқаевтың 2019–2024 жылдар аралығындағы Жолдауларының негізгі мазмұнын, бағытын, ел өміріне әсерін сараптап, олардың мән-маңызын тереңірек ашу. Президенттің жыл сайынғы Жолдаулары – Қазақстанның жаңа даму кезеңіне аяқ басқанын білдіретін, саяси жүйені жаңғыртуды, әлеуметтік әділеттілікті, экономикалық жаңаруды көздейтін маңызды стратегиялық құжаттар болып табылады. Сонымен…
1. 2019 жыл – «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі».
Бұл Жолдау Қ.Тоқаев мырзаның Президент ретіндегі алғашқы Жолдауы болды. Басты қағидат ретінде «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы ұсынылды.
Негізгі шаралар:
Ұлттық қоғамдық сенім кеңесін құру;
Бейбіт жиналыстар туралы заңнаманы ырықтандыру;
Сот жүйесінің тәуелсіздігін қамтамасыз ету;
Педагог мәртебесін көтеру;
Әлеуметтік қолдау саясатын күшейту.
Нәтиже: Мемлекет пен азаматтық қоғам арасындағы диалогты жаңаша форматта қалыптастырудың негізі қаланды.
2. 2020 жыл – «Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл кезеңі».
Ел Президентінің бұл Жолдауы COVID-19 пандемиясы мен экономикалық дағдарыс жағдайында жарияланып, шұғыл әрі жүйелі реформаларды қамтыды..
Басты бағыттар:
Денсаулық сақтау жүйесін күшейту;
Цифрлық мемлекет қалыптастыру;
Экономиканы әртараптандыру;
Агроөнеркәсіпке қолдау;
Шағын және орта бизнесті салықтық жеңілдіктермен қамтамасыз ету.
Нәтиже: Дағдарыс жағдайында мемлекеттің әрекет ету қабілеті мен икемділігі сыналып, тұрақтылық сақталды.
3. 2021 жыл – «Халық бірлігі және жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік негізі».
Бұл Жолдау жүйелі реформалар жүргізу қажеттілігін айқындап, әділеттілік пен тең мүмкіндік қағидаларын бекітті.
Мазмұны:
Ұлттық табысты әділ бөлу;
Жоғары білім мен техникалық мамандықтарға басымдық;
Ауылдық жерлерге кадр тарту бағдарламасы;
Саяси реформалардың жалғасуы.
Нәтиже: Әлеуметтік теңсіздікке қарсы нақты шаралар қабылданып, институционалдық реформа процесі басталды.
4. 2022 жыл – «Жаңа Қазақстан: жаңару мен жаңғыру жолы».
Қаңтар оқиғаларынан кейінгі бұл Жолдау түбегейлі саяси өзгерістердің бастауы болды. Президент ел алдында саяси жауапкершіліктің жаңа деңгейін ұсынды.
Негізгі реформалар:
Конституциялық референдум өткізу;
Президент өкілеттігін қысқарту және 7 жылдық шектеу енгізу;
Суперпрезиденттік жүйеден бас тарту;
Мәжіліс пен мәслихатқа аралас сайлау жүйесі;
Жаңа облыстар құру (Абай, Жетісу, Ұлытау).
Нәтиже: Саяси трансформация мен демократиялық институттарды қайта құру үрдісі басталды.
Осы жылы “ Әділетті мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам” тақырыбында да Жолдау жарияланды. Мұнда негізінен:
Жаңа экономикалық саясат,
Нақты секторды дамыту;
Стратегиялық инвестициялар білім, ғылым, денсаулық саласына инвестицияны ұлғайту;
Заң және тәртіп айтылды.
5. 2023 жыл – «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары».
Бұл Жолдау әділеттілік қағидаты негізінде экономиканы реформалауға арналды.
Басты бағыттар:
Прогрессивті салық салу жүйесін енгізу;
Ұлттық байлықты әділ бөлу;
Мемлекеттік шығындарды оңтайландыру;
Агросекторды дамытып, импортқа тәуелділікті азайту;
Өндірістік қуаттарды жаңарту.
Нәтиже: Экономикада әлеуметтік әділеттілік пен тиімділік арасындағы тепе-теңдікке қол жеткізу талпынысы күшейді.
6. 2024 жыл – » Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм»
Бұл Жолдау – барлық реформалардың логикалық жалғасы ретінде мемлекет пен халық арасындағы жаңа әлеуметтік келісім моделін ұсынды.
Мазмұны:
Инвестициялық ахуал;
Ауыл шаруашылығы жайлы;
Кадрлық әлеуетті арттыру;
Қоғамдық бірлік пен ұлттық тұтастықты нығайту;
Ұлт саулығын нығайту.
Нәтиже: Қызмет көрсетуші мемлекет концепциясы нақты іске асырыла бастады, азаматтардың мемлекет алдындағы рөлі күшейді.
2019–2024 жылдар аралығындағы Президент Жолдаулары Қазақстанның саяси, әлеуметтік және экономикалық өмірінің барлық салаларын қамтитын кешенді реформалар сериясына айналды. Бұл Жолдаулар:
Халықтың мемлекеттік басқаруға қатысуын кеңейтті;
Әлеуметтік әділеттілік қағидатын орнықтырды;
Мемлекеттік басқару тиімділігін арттырды;
Қоғамдық диалог пен сенімнің жаңа үлгісін ұсынды.
Былай қарағанда «Жолдауды қолдау» ұғымын ел әртүрлі қырынан түсінеді. Ол халықтың әлеуметтік деңгейіне, саяси санасына, ақпаратқа қолжетімділігіне және азаматтық белсенділігіне байланысты. Төменде осы ұғымды қоғам қалай қабылдайтынын нақты бағыттармен тарқатып көрейік:
1. Саяси тұрғыда:
Қолдау – тұрақтылық кепілі ретінде көрінеді. Халықтың бір бөлігі Президенттің Жолдауын мемлекеттің даму жоспары, ел бірлігі мен қауіпсіздігінің кепілі ретінде қабылдайды.Жолдауды қолдау – мемлекет саясатын қолдау деп түсініледі. Көптеген азаматтар үшін бұл – патриоттық ұстанымның бір көрінісі.
2. Әлеуметтік тұрғыда:
Көпшілік нақты нәтижелерге мән береді. Егер Жолдауда айтылған бастамалар (зейнетақы, жалақы, тұрғын үй, білім, денсаулық) өмірде көрініс тапса, халық қолдайды.Кейбір азаматтар үшін қолдау – күту және үмітпен қарау. «Енді бір өзгеріс болар» деген сеніммен қолдайтындар көп.
3. Прагматикалық тұрғыда:
Ауыл тұрғындары мен күнкөрісі төмен топтар Жолдаудағы нақты әлеуметтік көмектер мен жеңілдіктерді күтеді. Жолдауда айтылған жалақы өсімі, жаңа жұмыс орындары сияқты шаралар іске асса – қолдау артады.
4. Сын көзқарастағы топтар үшін:
Белсенді азаматтық қоғам өкілдері мен сарапшылар Жолдауды сөз емес, нақты іс деңгейінде бағалайды. Олардың қолдауы – реформалардың орындалу барысына тәуелді. Кейбір топтар Жолдауды баяғы уәделердің қайталануы ретінде көріп, сенімсіздік танытады.
5. Ақпараттық деңгейде:
Жолдауды толық тыңдамаған, тек жаңалықтардан шолу көрген халық үшін қолдау – жалпылама қабылдау деңгейінде болады. Кейбір азаматтар үшін бұл – мемлекеттік арналарда көрсетілген “жақсы жаңалықтар жиынтығы” секілді әсер береді.
Негізінде «Жолдауды қолдау» – бұл жай мақұлдау ғана емес. Бұл:
Ел болашағына сенім білдіру;
Мемлекеттік шешімдердің іске асуына қатысу;
Өз өміріндегі өзгерістерді сезіну;
Азаматтық жауапкершілікпен қарау.
Президент Қ.Тоқаевтың ұстанған саясаты елді жаңарту мен жаңғыртудың нақты бағыттарын көрсетті. Оның Жолдаулары – «Жаңа Қазақстан» тұжырымдамасының негізін қалаған тарихи құжаттар.
Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың Жолдаулары – ел болашағына деген нақты жауап, реформаларға негізделген шынайы жол картасы. Біз осы стратегиялық бағыттарға сай әрекет етіп, Жаңа Қазақстанды бірге құруымыз қажет. Өйткені, барлық саяси реформалар “Күшті Президент — ықпалды Парламент — есеп беретін Үкімет” формуласымен жүзеге асып келеді.
Нұрғиса Төремұратов.
