Биыл осыдан бес жыл бұрын қабылданған мынадай мемлекеттік бағдарламалар мәреге жетеді. Әрине, бұлардың орындалуына жауапты болған атқамінерлер біліп-білмес кінәларын айта жатар. Ал орындалған болса, өрге өрмелерміз онда.
1. Тұрғын үй-коммуналдық дамудың 2020-2025 жылдарға арналған «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасы
2. ҚР білім беруді және ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы
3. Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы
4. ҚР инфрақұрылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған «Нұрлы жол» мемлекеттік бағдарламасы
5. ҚР туризм саласын дамытудың 2019-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы
6. Өңірлерді дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы
7. «Бизнестің жол картасы-2025» бизнесті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасы
8. Қазақстан Республикасындағы тіл саясатын іске асырудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы
9. Индустриялық-инновациялық дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған бағдарламасы
Ал, «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы тоқтамайды.
Бұл даму жоспары Қазақстанның 2050 жылға дейінгі ұзақ мерзімді даму стратегиясын іске асыру үшін әзірленген еді.
Ендігісі мынадай бағыт оқырман жадында болуы тиіс: Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың 2021 жылғы 7 қазандағы № 670 Жарлығымен 10 Ұлттық жобаның тізбесі бекітілген. Олар:
1. «Дені сау ұлт» әрбір азамат үшін сапалы және қолжетімді денсаулық сақтау» ұлттық жобасы.
2. «Білімді ұлт» сапалы білім беру» ұлттық жобасы.
3. «Ұлттық рухани жаңғыру» ұлттық жобасы.
4. «Цифрландыру, ғылым және инновациялар есебінен технологиялық серпіліс» ұлттық жобасы.
5. Кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі ұлттық жоба.
6. «Қуатты өңірлер – ел дамуының драйвері» ұлттық жобасы.
7. «Қазақстандықтардың әл-ауқатын арттыруға бағытталған орнықты экономикалық өсу» ұлттық жобасы.
8. «Жасыл Қазақстан» ұлттық жобасы.
9. Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту жөніндегі ұлттық жоба.
10. «Қауіпсіз ел» ұлттық жобасы.
Енді қазіргі билік тұрғысында сөз тарқатайық. Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2019 жылдан бергі президенттік кезеңі Қазақстанның саяси, әлеуметтік және экономикалық дамуында маңызды бетбұрыс кезеңі ретінде бағаланады. Ол ел тізгінін күрделі геосаяси және ішкі саяси жағдайда қабылдап, жүйелі реформалар жүргізуге кірісті. Тоқаевтың саясаты «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасына негізделіп, басқарудың ашықтығы мен тиімділігін арттыруға, азаматтардың құқығы мен еркіндігін қорғауға бағытталды. Төменде оның саясатының негізгі бағыттары мен елге енгізген өзгерістері мынадай жан-жақты сипаттайық:
1. САЯСИ РЕФОРМАЛАР
1.1. «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы Қ.
Тоқаев алғаш президенттікке кіріскен сәтте «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» идеясын жариялады. Бұл билік пен халық арасындағы байланысты күшейтуді, қоғаммен ашық диалог орнатуды көздеді. Бұл тұжырымдама негізінде:
Ұлттық қоғамдық сенім кеңесі (ҰҚСК) құрылды (2019 жыл.), бұл институт арқылы азаматтық қоғам өкілдерімен үнемі байланыс орнатылып, көптеген ұсыныстар заңнамалық деңгейде жүзеге асырылды.
Ашық үкімет қағидаттары ендірілді: мемлекеттік органдардың ашықтығы, есептілігі артып, халықпен кері байланыс күшейді.
1.2. Саяси партияларды тіркеуді жеңілдету
Партия құру үшін қажетті мүшелер саны 40 мыңнан 20 мың адамға дейін азайтылды.
Әйелдер мен жастар үшін сайлау тізіміне 30% квота енгізілді.
Партиялық бәсекелестікті арттыруға бағытталған өзгерістер жасалды.
1.3. Бейбіт жиналыстар туралы заң.
2020 жылы жаңа заң қабылданып, бейбіт митингілер өткізу тәртібі жеңілдетілді. Бұрынғыдай рұқсат алу емес, хабарлама жасау тәртібі енгізілді, бұл азаматтардың өз пікірін ашық білдіруіне жол ашты.
2. ЭКОНОМИКАЛЫҚ РЕФОРМАЛАР.
2.1. Жаңа экономикалық саясат – Әділетті Қазақстан экономикасы
Қ. Тоқаев «Әділетті Қазақстан» ұранымен елдің ресурстық-монополиялық экономикасын әртараптандыру, шағын және орта бизнесті қолдау, әділ салық жүйесін енгізу бағытында ауқымды реформаларды бастады.
Стратегиялық активтерді мемлекетке қайтару: Олигархиялық құрылымдарды таратып, ұлттық байлықты әділ бөлуге басымдық берілді.
Салық реформасы: Прогрессивті табыс салығын енгізу мәселесі көтерілді.
Ұлттық қор – балаларға: 2024 жылдан бастап Ұлттық қор табысының 50 пайыз бөлігі балалардың арнайы шотына аударыла бастады. Бұл — әлеуметтік әділдікті арттыруға бағытталған үлкен қадам.
2.2. Агроөнеркәсіп пен ауылды дамыту.
Ауыл шаруашылығы — мемлекет басшысы Қ. К. Тоқаев саясатының негізгі басымдықтарының бірі. Жердің шетелдіктерге сатылуына біржола тыйым салынды.
«Ауыл – ел бесігі» бағдарламасы кеңейіп, ауыл инфрақұрылымы мен жол, мектеп, аурухана құрылысына қомақты қаржы бөлінді.
Су ресурстарын басқару, суармалы жер көлемін ұлғайту, фермерлерге жеңіл несие беру сияқты бастамалар жүзеге асуда.
3. ӘЛЕУМЕТТІК САЛАДАҒЫ ӨЗГЕРІСТЕР.
3.1. Жалақы, зейнетақы және жәрдемақылар
Мемлекеттік қызметкерлердің, мұғалімдердің, дәрігерлердің жалақысы бірнеше кезеңмен айтарлықтай өсті.
2023 жылдан бастап ең төменгі жалақы 60 мың теңгеге дейін көтерілді.
Зейнетақы мен жәрдемақылар жыл сайын инфляция деңгейінен жоғары индекстеліп отыр.
3.2. Еңбек қауіпсіздігі мен әділ еңбек нарығы.
Жалақыны ашық есептеу, еңбек дауларын азайту бағытында еңбек заңнамасы жаңғыртылды.
Көпбалалы және жалғызбасты аналарға арналған әлеуметтік қолдау шаралары күшейтілді.
4. БІЛІМ ЖӘНЕ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ САЛАСЫ.
4.1. Білім беру реформасы
Педагог мәртебесі туралы заң қабылданып, мұғалімдерге қосымша жүктемелер қысқартылды, жалақылары артты.
Оқулық сапасын арттыру, ауыл мектептерін жаңғырту, жоғары білімге қолжетімділікті арттыру бойынша жаңа бағдарламалар қабылданды.
4.2. Денсаулық сақтау.
COVID-19 пандемиясы кезінде медициналық инфрақұрылым дамытылып, инфекциялық ауруханалар жедел салынды.
Денсаулық сақтау жүйесі цифрландырылды, электронды амбулаториялық карталар енгізілді.
Ауыл дәрігері бағдарламасы арқылы шалғай ауылдарға дәрігер тарту мәселесі шешіле бастады.
5. ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕФОРМА ЖӘНЕ СОТ ЖҮЙЕСІ.
5.1. Сот пен құқық қорғау органдарын реформалау
Сот тәуелсіздігін нығайту, судьяларды ашық іріктеу тетігі енгізілді.
Полиция қызметін жаңғырту арқылы құқық қорғау жүйесіне сенім арту жұмыстары атқарылуда.
Азаматтардың конституциялық құқықтарын қорғау мақсатында Конституциялық сот қайта құрылды (2023 ж. бастап жұмыс істейді).
6. ҚАҢТАР ҚАСІРЕТІ ЖӘНЕ ЖАҢА ҚАЗАҚСТАН.
6.1. Қаңтар оқиғасы және билік жауапкершілігі
2022 жылғы қаңтарда орын алған бүлік елдегі жүйелік мәселелерді ашық көрсетті. Тоқаев:
Бұл оқиғадан кейін ұлттық қауіпсіздік құрылымдарын толық реформалады;
«Суперпрезиденттік басқару моделінен» бас тарту бағытын ұстанып, билік тармақтарын теңестіру үшін Конституциялық реформа жүргізді (2022 жылғы референдум).
Президенттің бір мерзімді, 7 жылдық өкілеттігі енгізілді.
7. СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚПЕН КҮРЕС.
Қасым-Жомарт Тоқаевтың саясаты аясында жемқорларға қарсы жүйелі күрес жүргізілуде.
Бұрынғы жоғары лауазымды шенеуніктердің, ұлттық компания басшыларының жауапкершілікке тартылуы – заңның үстемдігін көрсететін қадам.
Жемқорлыққа жол берген басшылардың жауапкершілігі күшейтіліп, олардың активтері мемлекетке қайтарыла бастады.
Қорыта айтқанда, Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2019 жылдан бергі саясаты Қазақстанды жаңа сапалы даму кезеңіне бастады. Ол саяси-экономикалық реформалармен қатар, әлеуметтік әділеттілік, ашықтық, заң үстемдігі принциптерін басты ұстанымға айналдырды.
Президенттік жүйеде биліктің халыққа жақындай түсуі, инклюзивті саясат, ұлттық байлықты әділ бөлу, құқықтық мемлекет қағидаларын бекіту — Ел Президентінің басты реформалық жетістіктері.
Нұрғиса Төремұратов.
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҚАРЫШТЫ ҚАДАМЫ ҚАЛАЙ БОЛЫП ЖАТЫР?
